'एमआरपी' चा घोळ आणि झोल

स्पार्क बूट एमआरपी ९९९ रुपये

बाजारात मंदीची बोंबाबोंब सतत सुरु आहे. याला केंद्र सरकारचे धोरण कारणीभूत असल्याचा ओरडा विशिष्ट घटक करतो आहे. कैबिनमध्ये खूर्ची उबवणारे माध्यम संपादक सुध्दा इंग्रजी लेखांवर आधारित अग्रलेख पाडत आहेत. मंदीमागे नेमकी कारणे काय ? हे शोधणारी वृत्तमालिका कुठेही दिसत नाही. व्यक्तिशः अनुभवातून बाजारपेठेत वस्तुंच्या एमआरपी (विक्रीची जास्तीत जास्त किंमत) चा घोळ व झोलचे एक खुपच लहान कारण मला समजले आहे. ते टप्प्याटप्प्याने स्पष्ट करतो. या शिवाय, मंदीची इतरही कारणे असू शकतील.

जळगाव शहरात सध्या मान्सून धमाकाअंतर्गत भरपूर सेल सुरु आहेत.५० टक्के डिस्काऊंट किंवा २ विकत घ्या ३ फ्रि घेऊन जा असे बोर्ड लागले आहेत. आपण जेव्हा कोणतीही वस्तू विकत घेतो तेव्हा तिची एमआरपी पाहतो. 'जीएसटी' आल्यानंतर कोणतीही वस्तू भारतभरच्या बाजारात एकाच किंमतीत मिळतील असे सांगितले गेले. पण आज असे खरेच होते आहे का ? याचे उत्तर नाही हेच आहे. जेव्हा २ किंवा ३ वस्तू क्लब पैकेजिंग करुन सवलतीच्या किंमतीत विकल्याचा दावा केला जातो, तेव्हा त्या ३ वस्तुंची मूळ एमआरपी कमी झालेली असते. याचाच अर्थ उत्पादक, होलसेलर वा विक्रेता स्वतःच्या नफा किंवा कमिशनमध्ये कपात करतो. तरीही विक्रेता ती वस्तू विकतो. म्हणजेच एमआरपी कमी केली जाते. याचा दुसरा अर्थ एमआरपी ही उत्पादन आणि वितरण खर्चासह किती तरी पट फुगवलेली असते. बाजारपेठेतील मंदीचा एमआरपी हाच खरा झोल व घोळ आहे. सध्या ४ चाकी वाहनांच्या किंमती दीड ते २ लाखांनी कमी केल्या जात आहेत. याचा दुसरा अर्थ हाच की, उत्पादक ते वितरक यांच्या कमिशनची टक्केवारी भरमसाठ वाढवलेली आहे.

स्पार्क बूट ॲमेझॉन प्राईज ७४९ रुपये

आता नफा व कमिशनचे लाईव्ह उदाहरण सांगतो. ज्या शॉपमध्ये बुटांचा सेल लागतो तेथे जा. सेलमध्ये ठेवलेले ब्रैण्डेड कंपनीचे बूट उचला. एमआरपीचे स्टीकर पाहा. त्या ठिकाणी किमान २/३ स्टीकर लावलेले दिसतील. येथे संशय आहे. कंपनी ऐवजी विक्रेत्याचा एमआरपीचा टैग असेल तर संशय नक्कीच आहे. वस्तुचे एमआरपी उत्पादक ठरवतो. विक्रेता ते ठरवू शकत नाही. विक्रेता स्वतःचे स्टीकर लावू शकत नाही. म्हणूनच ग्राहकाने एमआरपीचे स्टीकर नीटपणे पाहाणे ही पहिली सावधानता आहे.

आता एमआरपी आणि अॉनलाईन विक्रीतला घोळ व झोल पाहू. जळगाव येथे लाकडी गणपती भागात बुटांचे एक होलसेलर आहेत. त्यांचेच रिटेल विक्रीचे शॉप जवळ आहे. मॉर्निंग वॉकसाठी स्पार्क कंपनीचे बूट मी त्या शॉपमध्ये पाहिले. त्यावर एमआरपी होती ९९९ रुपये. विक्रेता होलसेलर सोबत किरकोळ विक्रेता आहे. तो म्हणाला, बुटाची किंमत ९९९ रुपये आहे. यात १४९ रुपये डिस्काऊंट मिळेल. तुम्हाला बूट ८५० रुपयात पडेल. अॉफर आकर्षक होती. मला वाटले लगेच किंमत चुकवावी. पण मी थांबलो. म्हणालो, तुम्ही ८५० रुपये किंमत होलसेलर म्हणून घेता आहेत की रिटेलर म्हणून ? तर त्याचे उत्तर होते, मला ज्या किंमतीत आले त्यावर ५० रुपये घेऊन मी विकतो आहे. म्हणजे त्या ९९९ रुपयांच्या बुटाची मूळ किंमत होती ८०० रुपये. उत्पादकापासून तर रिटेलरपर्यंत बूट गेल्यानंतर ग्राहक चुकवत होता, जादा १५० रुपये. हे १५० रुपये बाजारपेठेत नफा किंवा कमिशन स्वरुपात आहेत. मी शॉपमधून बूट घेतला नाही. त्याच बुटाचा शोध ॲमेझॉन अॉनलाईन शॉपवर सुरु केला. तेथून मी बूट खरेदी केला. तेथे १० दिवसात बूट परतीची हमी मला मिळाली. माझ्या घरी बूट द्यायला येणारा डिलीव्हरी बॉय परत घेऊन जाईल अशी ती हमी आहे.

शॉपमध्ये पाहिलेला स्पार्क कंपनीचा तो बूट मी ॲमेझॉनवर शोधला. एमआरपी ९९९ रुपये खोडून किंमत होती ७४९ रुपये. म्हणजेच जळगावमध्ये होलसेलर देत असलेल्या ८५० रुपयांपेक्षा १०० रुपये किंमत कमी होती. आला का लक्षात एमआरपीचा घोळ आणि झोल ? ॲमेझॉनवर १०० रुपये कमी किंमत पाहून मी अजून मोहात पडलो. अॉर्डर नोंदवली नाही. पुन्हा दुसऱ्या दिवशी ॲमेझॉनवर चेक केले. तेव्हा किंमत होती ८४० रुपये. १०० रुपये वाढ असली तरी जळगावच्या होलसेलरपेक्षा १० रुपये कमीच होते. मी थोडा नाराज झालो. पण अॉर्डर नोंदवली नाही. यानंतर २ दिवसांनी पुन्हा ॲमेझॉन पाहिले. त्याच बुटाची किंमत होती ७४९ रुपये. यावेळी मी अॉर्डर नोंदवली.

ॲमेझॉनवर दोन दिवसात बदलणारी विक्री किंमत

आता अॉनलाईन खरेदीतील कैशबैक लाभाविषयी सांगतो. मी ॲमेझॉनचे ॲप डाऊनलोड केले आहे. त्याचा वापर करुन मागील महिन्यात लाईट बील १०१० रुपये भरले. त्यावर कैशबैक ५० रुपये मिळाला. नंतर टाटास्काय रिचार्ज १३५ रुपये केला. त्यावर कैशबैक ३५ रुपये मिळाले. मोबाईल बील भरले. कैशबैक ३५ रुपये मिळाला. ॲमेझॉन ॲपचा वापर करुन विविध बील भरले म्हणून एकूण  कैशबैक मिळाला ११० रुपये. माझ्या ॲमेझॉन वॉलेटमध्ये १००० रुपये होते. त्यातून बूट खरेदीसाठीचे ७४९ रुपये खर्च केले. मला पुन्हा कैशबैक ५० रुपये मिळाला. मी ॲमेझॉनवरुन ७४९ रुपयांचा बूट घेतला. ॲमेझॉनने मला कैशबैक दिला १६० रुपये. येथे एक मुद्दा लक्षात घ्या लाईट बील, मोबाईल बील भरणा व टाटा स्काय रिचार्ज आपण दरमहा अॉनलाईन करतोच. पण ॲमेझॉन ॲपचा वापर केल्यानंतर जो कैशबैक मिळतो तो इतर ठिकाणी मिळत नाही. ७४९ रुपयांचे बूट ॲमेझॉनवरुन घेताना मला ते ५८९ रुपयात पडले. बुटाची मूळ किंमत ९९९ आहे. जर आपण स्वतःच अॉनलाईन खरेदी नीट पणे समजून उमजून करायला लागलो तर ग्राहकाचा फायदा कुठे आणि कसा हे लक्षात येते. एमआरपीचा असा घोळ व झोल असलेल्या वातावरणात बाजारात मंदी येणार नाही तर काय येईल ? यावर शांतपणे प्रत्येक ग्राहकाने विचार करायला हवाच !

टीप - ही पोस्ट तयार करताना ॲमेझॉनवर बुटाची किंमत पाहिली तर ती होती ८९० रुपये !!

वैधानिक सूचना - पोस्ट वाचल्यानंतर ॲमेझॉन अमेरिकन कंपनी आहे. तिच्या माध्यमातून खरेदी करताना भारतीय पैसा देशाबाहेर जातो, ॲमेझॉनमुळे दुकाने बंद होऊन रोजगार जातो अशी विषयांतर करणारी प्रतिक्रिया कृपया टाकू नये. हा विषय मार्केटींगचा आहे. येथे केवळ ग्राहक लाभ  याच विषयावर फोकस आहे.